|
Serbest bölgelerdeki ücret ödemelerinin vergiden
müstesna tutulması
Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici 3'üncü
maddesinin ikinci fıkrası uyarınca "Avrupa Birliği'ne
tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın
vergilendirme döneminin sonuna kadar;
* Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan
mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin
satışından elde ettikleri kazançları Gelir ve Kurumlar
Vergisi'nden müstesnadır." "Yasal düzenleme gereği
olarak bu istisnanın Gelir Vergisi Yasası'nın 94'üncü
maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b)
alt bendi ile Kurumlar Vergisi Yasası'nın 15'inci ve
30'uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi
bulunmamaktadır."
* Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az
yüzde 85'ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin
istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler Gelir
Vergisi'nden müstesnadır. Bu oranı yüzde 50'ye kadar
indirmeye ve kanuni seviyesine kadar yükseltmeye
bakanlar kurulu yetkilidir. Yıllık satış tutarı bu
oranın altında kalan mükelleflerden zamanında tahsil
edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla
birlikte tahsil edilir.
Söz konusu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve
esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Söz konusu madde 01.01.2009 tarihinden itibaren geçerli
bulunmaktadır. Bu madde gereğince serbest bölgelerde
faaliyette bulunan mükellefler tarafından üretilen
toplam ürünlerin FOB bedelinin en az yüzde 85'i
yurtdışına ihraç edilmesi koşuluyla istihdam ettikleri
personele ödenen ücretler Gelir Vergisi'nden istisna
edilmekte olup, yasa maddesi ile belirlenen orandan daha
düşük ihracat yapanlar söz konusu istisna (bağışıklık)
hükmünden yararlanamayacaklardır.
Mevcut düzenleme uyarınca bölge içinde üretim
faaliyetinde bulunan mükelleflerin istihdam ettikleri
tüm personele ödedikleri ücretler söz konusu istisna
kapsamında dikkate alınacaktır.
İstisnanın uygulanmasında üretilen ürünlerin FOB bedeli
önem taşımaktadır. Bu bağlamda üretilen ürünlerin birim
FOB bedeli (Free on board), üretilen mallardan satış
yapanların satış tutarı toplamının satılan ürün
miktarına bölünmesiyle elde edilen tutardır.
FOB bedelinin sözlük anlamı ise "alıcı ile satıcı
arasında, alıcının belli bir limanda gemi üzerinde
satışa konu malı teslim fiyatıdır."
Toplam FOB bedeli ise "Üretilen ürünlerin birim FOB
bedeli ile toplam ürün miktarının çarpılmasıyla elde
edilen tutardır."
Üretilen ürünlerin aynı yıl içinde satılmaması halinde,
ortalama FOB bedeli bulunacak ve buna göre toplam FOB
bedeli hesaplanacaktır.
Ortalama FOB bedeli ise birden fazla yıla ait birim FOB
bedellerinin ortalaması olarak dikkate alınacaktır.
Örneğin bir serbest bölgede emtia üretim faaliyetlerinde
bulunan bir anonim şirketin ürettiği ürünleri yurtdışına
ihraç ettiğini ve 95 işçi çalıştırdığını, bu
çalışanlarına ocak-aralık 2009 döneminde aylar
itibariyle ödenen ücretler üzerinden hesaplanan Gelir
Vergisi'nin tarh ve tahakkuk ettirilerek söz konusu yasa
maddesinden yararlandırılmasının öngörüldüğünü
varsayalım.
Mükellef ilgili dönemde üretmiş bulunduğu emtianın
360.000 TL'lik kısmını yurtdışına ihraç etmiş olup,
üretilen ürünlerin toplam FOB bedeli ise 400.000 TL'dir.
Bu durumda söz konusu AŞ ürün toplam bedelinin;
(360.000/400.000TL=) yüzde 90'ını yurtdışına ihraç
ettiği anlaşıldığından istihdam ettiği personel
ücretleri üzerinden hesaplanan ve 2009 yılında aylar
itibariyle tecil edilen Gelir Vergisi terkin edilecek,
yani silinecektir.
Eğer söz konusu şirket üretmiş olduğu malların 30.000
TL'lik kısmını serbest bölge içinde satmış olsa idi bu
takdirde yurtdışı ihracatı (360.000-30.000=) 330.000 TL
olacak, bu durumda üretmiş bulunduğu mallardan ancak
(330.000/400.000=) yüzde 82,5'ini ihraç konusu yaptığı
için tecil ve terkin işleminden yararlandırılmayacaktı.
Serbest bölgelerde üretilen ürünler ile satın alınan
malların ihracatının birlikte yapılması halinde, sadece
serbest bölge içinde üretilen toplam FOB bedelinin en az
yüzde 85'inin yurtdışına ihraç edilmesi kaydıyla
istisnadan yararlandırılması söz konusu olabilecektir.
Yurtdışı satışa ilişkin yüzde 85 şartının
gerçekleştirilmesinde, bölge içinden ve Türkiye'den
satın alınan mal bedelleri ile bölgeye ve Türkiye'ye
satılan mal bedelleri dikkate alınmamaktadır.
Dolayısıyla istisna uygulamasında, üretilen ürünlerin
kayıtları ile alınıp satılan mallara ilişkin kayıtların
ayrı hesaplarda takip edilmesi ve bu konuda yapılacak
incelemelere hazır bulundurulması gerekmektedir.
Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici üçüncü maddesi
uyarınca, bölgede üretilen malların FOB bedelinin en az
yüzde 85'inin yurtdışına ihraç edilmesi koşuluyla
mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri
ücretlerin Gelir Vergisi'nden istisna tutulması
koşulunu, oran uygulaması açısından değiştirme yetkisi
bakanlar kuruluna ait bulunmaktadır. Yasal düzenleme
gereği yüzde 85 oranını indirmeye veya kanuni seviyesine
çıkartma konusundaki değişiklikler ancak bakanlar kurulu
tarafından alınacak kararlarla olabilecektir.
Veysi Seviğ
Referans/03.03.2009 |
