|
Emekli maaşım nasıl yükselir?
M.E. isimli okurumuz, pek çok
okurumuzun merak ettiği bir konuyu sormuş bize.
Biz de bu sorudan hareketle çok merak edilen bu konuya
açıklık getirmiş olalım. Sorusu şöyle; "Sadettin Bey,
ben yaklaşık 18 yıldır SSK'lı olarak çalışma hayatının
içindeyim. Bu süre zarfında sigortam genelde asgari
ücret ya da buna yakın düzeyde yapıldı.
Aslında benim aldığım ücretler asgari ücretin 2-3 katı
seviyesindeydi. Birincisi, ben bu geçmişteki düşük
bildirimden dolayı işverenlerimi şikayet etsem,
primlerim yükselir mi? İkinci olarak da bundan sonraki
primlerim en yüksekten yatırılsa emekli maaşıma etkisi
olur mu?
Cevap: Mehmet Bey, bu konu maalesef ülkemizdeki
sigortalı çalışanların çoğunluğunun sorunu. Kayıt dışı
çalışma sadece kişilerin sigortasız çalışması anlamına
gelmiyor. Bunun yanında sizde olduğu gibi, yüksek ücret
ödendiği halde sigorta priminin düşük bildirilmesi de
kayıt dışının bir başka türü. Sorunuzu iki aşamada
cevaplarsak, birincisi, geçmiş yıllarda sigortanızı
aldığınız ücretten düşük bildiren işverenleri SGK'ya
şikayet edebilirsiniz.
Ancak bunun için elinizde iddianızı destekleyecek
mahiyette belge ve bilgiler olursa daha iyi olur. Zira
sigorta bildirimlerini olması gerekenden düşük yapan
işverenler genelde kendi kayıtlarını da buna
uydurmaktadırlar. Öte yandan SGK müfettişleri
işverenlerden geçmiş 5 yılın (yeni yasada 10 yıl oldu)
kayıtlarını isteyebilirler. Bundan daha eski dönemlere
ait olan kayıtları işveren incelemeye sunmayabilir. Bu
da iddianızın kanıtlanması açısından ayrı bir
dezavantaj.
Ancak SGK'ya yaptığınız şikayetten herhangi bir sonuç
alamazsanız İş Mahkemesinde dava da açabilirsiniz. Dava
için zamanaşımı, dava edeceğiniz işyerinden ayrıldıktan
sonra, ayrıldığınız yılın sonundan başlayarak 5 yıldır.
Örneğin en son 2003 yılında ayrıldığınız bir işyerini
bugün dava edemezsiniz. Şikayet ya da dava sonucu
sigorta primleriniz bahsettiğiniz gibi 2-3 kat
artırılabilirse, bu, emekli aylığınızın da en az iki
katına çıkacağı anlamına gelir.
Gelelim bundan sonra primlerin yüksekten yatırılması
konusuna. Bir kimseye ne kadar emekli aylığı
bağlanacağı, dört temel parametreye göre belirlenir.
Bunlar, ortalama yıllık kazanç, aylık bağlama oranı,
güncelleme katsayısı ve prim gün sayısıdır. Çalışmış
olduğunu 18 yıl için bu faktörlerin hiçbirisini
değiştiremezsiniz (tabii şikayet ve mahkeme süreci
sonuçsuz kalırsa). Ancak bundan sonrası için, priminizin
yüksekten yatırılmasını sağlayarak ortalama yıllık
kazancınızı artırabilirsiniz.
Ayrıca uzun süre emekli olmadan çalışarak da prim gün
sayınızı ve dolayısıyla da aylık bağlama oranınızı
artırabilirsiniz. Fakat şunu da bilmeniz gerekir ki,
bundan sonraki yıllar için prim matrahınızı ve çalışma
sürenizi artırmanız emekli aylığınızı 2-3 katına
çıkarmaz. Zira emekli aylığınızın hesaplanmasında,
çalışma hayatınızın tamamındaki bildirimler (özellikle
de 90'lı yıllardaki bildirimler) dikkate alınacak.
OKUR SORULARINA CEVAPLAR
Peşin ödeyerek erken emeklilik var mı?
Soru: Sadettin Bey, 12.01.2009 tarihli yazınızda yeni
sistemde isteğe bağlı sigortalıların dilerlerse 1 yılın
primini bugünden peşin olarak ödeyebileceklerini
yazmışsınız. Sorum şu: Eşimin günleri tamam olsa
12.0.,2009 tarihinden sonra emeklilik hakkı kazanıyor.
Fakat Eylül 2009 ayı primini de ödeyince 01.10.2009
tarihinden sonra emeklilik için başvuruyu yapabileceğiz.
Sizin dediğiniz gibi şu anda 300 günlük prim karşılığını
peşin olarak öder isek 12.03.2009 tarihinden hemen sonra
emeklilik için başvuru yapabilir miyiz, yoksa bu
ödemeler sadece peşin indiriminden faydalandırıp günleri
ilgili aylara mı sayılıyor? Mehmet Meşe
Cevap: Değerli okurum, bahsettiğiniz yazımda da
belirttiğim gibi, isteğe bağlı sigortalılara 5510 sayılı
Kanun ile gelecek 1 yılın primini peşin ödeme imkanı
getirildi. Bu peşin ödeme ile kişiler, erken ödeme
indiriminden faydalanırlar fakat erken emekli olma hakkı
kazanamazlar. Peşin ödediğiniz primler gelecek aylara
maledilir ve eşiniz ödediği ayları tamamladıktan sonra
emeklilik hakkı kazanır.
Askerliğimi borçlanayım mı?
Soru: Benim ilk SSK başlangıcım 1.12.1988. 89-90
yıllarında askerlik yaptım. Askerliğimi borçlanırsam
erken emekli olur muyum? Salih Emmioğlu
Cevap: 25 yıllık sigortalılık süresi, 5450 gün ve 51 yaş
şartlarının hepsini tamamlayarak emekli olabilirsiniz.
Askerliği borçlanmanız sigortalılık süresi ve yaş
şartını değiştirmez. Sadece 5450 günü tamamlamanıza
yardımcı olur. Tercih sizin.
Sadettin ORHAN
Bugün/02.02.2009 |
