|
KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?
Emekli olmadan kıdem
tazminatı alabilirsiniz
> M. K.
6 Ocak 1966 yılında doğdum. 15 Aralık 1983 yılında
SSK’lı oldum, şu an çalışmaktayım. Toplam 7000 gün
primim var. 48 yaşını beklemekteyim. Kıdem tazminatımı
alıp emekli olabilir miyim? Emekli olunca tekrar aynı iş
yerinde destek primi ödeyip çalışabilir miyim?
CEVAP:
Kıdem tazminatına hak kazanma şartları 10 Haziran 2003
tarihinde yürürlükten kaldırılan 1475 sayılı Kanunun
14’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Anılan Kanun 14.
madde hariç tamamen yürürlükten kaldırılmıştır. Kıdem
tazminatını düzenleyen 14’üncü maddenin ise yürürlüğü
halen devam etmektedir.
İşçi ile işveren arasındaki bireysel iş ilişkisini
düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunu bir madde hariç tamamen
yürürlükten kaldırılmıştır. Yerine ise “esnek çalışma
sistemini” getiren 4857 sayılı İş Kanunu uygulamaya
girmiştir.
Kıdem tazminatı gibi çok önemli bir konu “neden yeni
kanun ile düzenlenmedi” diye akla bir soru gelmektedir.
Bütün maddeleriyle yürürlükten kaldırılan bir kanunun
bir maddesinin halen yürürlükte olması ve bu maddenin de
neredeyse bütün çalışanları ilgilendiren “kıdem
tazminatı” konusu olması bu soruyu daha da anlamlı
kılmaktadır.
Halen uygulamada olan 4857 sayılı İş Kanunu kıdem
tazminatı fonu kanunu kuruluncaya kadar 1475 sayılı
Kanunun 14’üncü maddesinin yürürlüğünün devam etmesini
öngörmüştür. Kıdem tazminatı fonu konusu bazı dönemler
gündeme gelmekle birlikte 1970’li yıllardan bugüne
sonuca bağlanamamıştır. Yakın bir tarihte de
bağlanabileceğine ihtimal vermiyorum.
www.muhasebenet.net
Özellikle işçi sendikaları kıdem tazminatı fonu
kurulmasına şiddetle karşı çıkmaktadırlar. İşveren
örgütleri ise tam aksini düşünüyorlar. Her kesim için
tartışmaya çok açık olan bir konunun bugünkü
konjonktürde yasalaşmasının mümkün olmadığı çok açıktır.
KİMLER KIDEM TAZMİNATI
ALABİLİR?
Konunun çok fazla hukuki ayrıntısına girmeden kısaca
kimlerin kıdem tazminatı alabileceğini sıralamak
gerekirse;
Öncelikle iş sözleşmesi feshedilen bir kişinin kıdem
tazminatı alabilmesi için iş sözleşmesinin en az 1 yıl
devam etmiş olması gerekiyor. Yani daha az kıdemi
olanların kıdem tazminatı alabilmeleri mümkün değildir.
İkinci önemli şart ise, iş sözleşmesinin çalışan işçi
tarafından feshedilmemiş olması gerekir. Yani kendi
iradesi ile işsiz kalan kişiler işsizlik sigortasından
yararlanamadığı gibi kıdem tazminatından da
yararlanamaz.
Bu iki esaslı şartları açıkladıktan sonra kıdem
tazminatına hak kazanabilmek için;
> İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmiş olması
(İK 24. md)
> İşverenin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshetmiş
olması gerekir (İK 25 md -II. Fıkra hariç)
> Herhangi bir kurumdan emekli olmak,
> Vatani görevini yapmak (askerlik) için işten çıkanlar,
> Evlilik. Kadınların evlilik tarihinden itibaren bir
yıl içinde iş sözleşmesini feshetmesi,
> Ölüm, ölen sigortalının hak sahiplerine kıdem
tazminatı ödenir.
> Son olarak da emekli olmak için yaş haddini
bekleyenler.
KADEMELİ GEÇİŞ BÜTÜN
HESAPLARI ALTÜST ETTİ
Bu son şartın üzerinde ayrıntılı durmak gerekiyor. Şöyle
ki: Sosyal güvenlik sistemimiz için 8 Eylül 1999 tarihi
ve 4447 sayılı Kanun önemli bir milat olmuştur ve halen
böyledir. Aslında “İşsizlik Sigortası Kanunu” olan 4447
sayılı Kanun ilk 35-40 maddesi ile sosyal güvenlik
kanunlarında çok önemli değişiklikler getirmiştir.
Emeklilikte “kademeli geçiş sistemi” dediğimiz uygulama
hepimizin hayatına girmiştir.
Konunun kıdem tazminatını ilgilendiren kısmına gelince;
Emekli olmak için üç esaslı şartın tamamlanması
gerekiyor. Bunlardan birincisi “sigortalılık süresi”,
ikincisi “prim ödeme gün sayısı” ve üçüncüsü ise
“belirli bir yaş haddi”dir. 4447 sayılı Kanun bu üç
şartı yerine getirenler için emekliliği mümkün
kılmıştır.
Daha önce emekli olmak için herhangi bir yaş şartı
olmayan ve 4447 sayılı Kanun ile yaş şartı getirilen
kişilerin kıdem tazminatı yönünden ortaya çıkabilecek
hak kayıplarını önlemeye yönelik düzenleme yapılmıştır.
Bu düzenlemeye göre;
Emekli olmak için öteden beri gerekli olan sigortalılık
süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan ancak yaş
haddini bekleyen kişiler istemeleri halinde iş
sözleşmesini feshedip kıdem tazminatı alabilecekler.
EMEKLİLİK ZOR,BARİ
TAZMİNATIMIZI ALALIM!
Bize bu konuda soru yönelten okuyucumuzu örnek alacak
olursak, 1983 yılında sigortalı olan bu okuyucumuz eski
kanunlar yürürlükte olsaydı, 18 yaşını tamamladığı 1984
yılından sigorta başlangıcı alınacak, 25 yıllık
sigortalılık süresinin tamamlandığı 2009 yılı içinde en
az 5000 gün prim ödemesi ile emekli olabilecekti. Emekli
olurken de kıdem tazminatını alacaktı.
Yukarıda belirttiğimiz üzere 4447 sayılı Kanun yaş haddi
getirmiştir. Bu kişi, en az 25 yıl sigortalılık süresini
tamamlamıştır. 7000 gün prim ödemesi ile prim gün şartı
da yerine gelmiştir. Yaş haddinden dolayı emekli
olamamaktadır. İşte bu kişi SGK’dan alacağı bir yazı ile
işverenine müracaat edip kıdem tazminatı alacak şekilde
iş sözleşmesini feshedebilir.
Bu ve benzer durumda olan kişilerin emeklilik sonrası
tekrar yeni bir iş sözleşmesi ile aynı iş yerinde
çalışmalarına yasal bir engel yoktur.
Kanun koyucu emeklilik sistemine getirilen yaş haddi
nedeniyle emekliliği geciken çalışanları kıdem tazminatı
yönünden de gecikmeye veya hak kaybına uğramamaları için
böyle bir düzenleme yapmıştır ve kanaatimce çok yerinde
olmuştur.
Lütfü Köksal-Şerif Akçan
Türkiye/15.02.2009 |
